واکاوی رشد 66 برابری تولید فولاد

تولید فولاد در طول حیات جمهوری اسلامی به ۶۶ برابر ظرفیت اولیه رسیده اما این پایان راه نیست؛ بلکه لازم است فولادسازان با سرمایه‌گذاری در حوزه کسب و کارهای جدید و دانش‌بنیان، وظیفه پیشرانی خود در اقتصاد را ادامه داده و سایر بنگاه‌های بزرگ را به این مسیر راهنمایی کنند.

ایران درحال‌حاضر با ظرفیت تولید بیش از ۳۳ میلیون تن فولاد در بین ۱۰ کشور برتر تولیدکننده فولاد جهان است. این در حالی است که این عدد برای قبل از انقلاب محدود به ۵۰۰ هزار تن تولید فولاد خام فاز اول ذوب آهن اصفهان بود، تعبیر رهبر معظم انقلاب موید این است، ایشان فرمودند: «یک روزهایی بود که ما باور نمی‌کردیم ممکن است بعضی از پیشرفت‌ها یک روزی پیش بیاید که اگر بشمرم این پیشرفتها را، تعجب می‌کنید. اینکه مثلا فرض کنید تولید فولاد به میلیون تن برسد، اصلاً به ذهنمان خطور نمی‌کرد؛ آنچه به ذهن ما خطور می‌کرد این بود که حالا پنج هزار تن است، مثلا برسد به ده هزار تن! آنچه امروز جلوی چشم ما هست، اصلاً تصورش را هم نمی‌کردیم؛ اما خب ملت همت کردند، جوانها همت کردند، مسئولان خوب داشتیم در این خلال که همت کردند، به اینجا رساندند کشور را.»رشد ۶۶ برابری تولید فولاد در ایران مرهون بومی‌سازی دانش فنی تولید فولاد و تکمیل زنجیره تولید و سرمایه‌گذاری گسترده بنگاه‌های بزرگ و پیشران در این مسیر بوده است که البته وجود مزیت‌های طبیعی نظیر وجود معادن بزرگ سنگ آهن، دسترسی به آب‌های آزاد و به خدمت گرفتن منابع انرژی به این پیشرفت سرعت داده است.

زمان قبل از انقلاب ۵۰۰ هزار تن ظرفیت نصب شده فولادی به طور کامل از شوروی سابق وارد شده بود و چه در بخش تامین تجهیزات و چه در بخش نصب آن به طور کامل از دانش و مهارت خارجی‌ها استفاده شد اما فاز دوم همین کارخانه در سال ۱۳۶۲ با دانش فنی و توان متخصصان داخلی اجرایی شد و پس از آن سایر بنگاه‌های بزرگ فولادی اعم از فولاد خوزستان، فولاد مبارکه، فولاد ارفع، فولاد خراسان، هرمزگان و… به طور کامل بومی‌سازی شده و این دانش به کل زنجیره تولید اعم از معدن، صنایع معدنی و ساخت تجهیزات گسترش یافت.در همین زمینه رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران عنوان می‌کند: «فراموش نکنیم که در ابتدای انقلاب، صنعت فولاد، صنعتی کاملاً وابسته بود اما امروز شرکت‌های داخلی متعددی در حوزه تأمین تجهیزات، نصب، راه‌اندازی و پشتیبانی واحدهای فولادسازی فعال بوده و در این مسیر بسیار موفق عمل کرده‌اند؛ چرا که درحال‌حاضر از صفر تا صد راه‌اندازی واحدهای فولادی در داخل کشور انجام می‌شود. اگر در این مسیر، برخی نواقص وجود داشت و در برهه‌ای، زنجیره تولید فولاد در کشور دچار عدم تناسب شد و گلوگاه‌هایی در تأمین مواد اولیه به وجود آمد اما با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این مشکلات رفع شده و از نظر ظرفیتی، عدم تعادلی در زنجیره تولید وجود ندارد.

فولاد در نقش پیشران اقتصاد

سرمایه‌گذاری بنگاه‌های بزرگ فولادی کشور در خطوط سراسر زنجیره باعث شده تا عدم تعادل قابل توجهی در این زنجیره شاهد نباشیم و از ابتدایی‌ترین حلقه‌های زنجیره تا محصولات نهایی به طور کامل با دانش و تجهیزات ایرانی ساخته شود. اما این سرمایه‌گذاری‌ها به زنجیره فولاد محدود نشده و با بروز مشکلات در تامین برق و گاز طی سال‌های اخیر، بنگاه‌های بزرگ این صنعت، با قبول نقش پیشرانی، به حوزه نهاده‌های اساسی تولید اعم از برق، گاز و آب ورود کرده و میلیاردها دلار پروژه در این بخش تعریف
شده است.در بخش انرژی‌های تجدید پذیر، احداث بزرگترین مجموعه نیروگاه خورشیدی کشور به ظرفیت ۶۰۰ مگاوات با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه، مهم‌ترین پروژه موجود در این بخش از صنعت برق محسوب می‌شود که ظرفیت آن دو برابر ظرفیت فعلی برق خورشیدی کشور است. بر همین اساس نخستین خط انتقال آب خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران در پاییز امسال با حضور ریاست جمهوری به بهره‌برداری رسید و آب شیرین شده خلیج‌فارس به استان‌های یزد و کرمان انتقال یافت که شرکت‌های بزرگ فولادی و سنگ آهنی این دو استان، سرمایه‌گذار اصلی این طرح بودند و در فازهای بعدی با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه، این آب شیرین شده به اصفهان نیز خواهد رسید. درحال‌حاضر ۶۰ میلیون مترمکعب آب شیرین شده خلیج‌فارس به گل گهر سیرجان رسیده و در فاز بعدی این عدد به ۱۳۰ میلیون متر مکعب خواهد رسید. طرح انتقال آب خلیج‌فارس به معادن جنوب شرق کشور بـا هدف شیرین‌سازی و انتقال آب در مجموع به میزان ۶۵۰ میلیون مترمکعب در سال، فاز اول شیرین‌سازی حدود ۱۸۰ میلیون مترمکعب در سال، که ۱۳۰ میلیون متر مکعب درسال آن به استان‌های کرمان و یـزد انتقال می‌یابد و ۵۰ میلیون متر مکعـب در سال برای شرب استان هرمزگان استفاده خواهد شد.

خط اول: قطعه اول پروژه از محل آبگیر تا مجتمع گل‌گهـر که طول خط انتقال حدود ۳۰۰ کیلومتر با دبی آب انتقالی ۴.۴ متـر مکعب بر ثانیه، که درحال‌حاضر تکمیل و در تاریخ ۹۹.۰۸.۱۵ توسط رئیس‌جمهوری و وزیر صمت افتتاح شـد. قطعه دوم به طول خط انتقال حدود ۱۵۰ کیلومتر از معدن گل گهـر سـیرجان تا مجتمع مس سرچشمه کرمان، با دبی انتقالی ۳ متر مکعـب بر ثانیه و قطعه سوم با طول مسیر اصلی خط انتقال اصلی حدود ۳۷۰ کیلومتر از ایستگاه شماره ۳ قطعه دوم تا مجتمع فولادی اردکان یزد با دبی آب انتقالی ۲ متر مکعـب بر ثانیه، کـه ۹۹.۱۲.۲۴ افتتاح شد.

انتقال آب خلیج‌فارس به فلات مرکزی و شرق ایران

خط دوم عبارت است از انتقال آب به استان‌های کرمان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی و خط سوم نیز انتقال آب به استان‌های قابل پوشش از جمله یزد، اصفهان را شامل می‌شود و در خط چهارم نیز موضوع انتقال آب دریای عمان به زاهدان و زابل است که حجم آب شیرین‌سازی شـده جهت انتقال از خط دوم و خط سوم هـر کدام بـه میزان ۲۳۰ میلیون متر مکعـب است و لازم به ذکر است از ۲۳۰ میلیون متر مکعب آب شیرین شده خط سوم، میزان ۳۰ میلیون مکعب برای استان هرمزگان در نظر گرفته شده است. همچنین ازمابقی ۲۰۰ میلیون متر مکعب میزان ۱۰ درصد مطابق با نظر وزارت نیرو برای آب شرب شهرهای مسـیر انتقال و یا در مقصد در نظر گرفته خواهد شد. طول مسیر خط دوم ۱۵۵۰ کیلومتر و خط سوم ۹۱۰ کیلومتر است. تولید فولاد پس از انقلاب اسلامی به ۶۶ برابر ظرفیت اولیه رسیده اما این نباید به مثابه پایان راه باشد بلکه باید گام‌های بعدی این صنعت را در مسیری نو و در خدمت جامعه تنظیم کرد.به این معنا که فولادسازان با سرمایه‌گذاری در حوزه کسب و کارهای جدید و دانش‌بنیان، وظیفه پیشرانی خود در اقتصاد را ادامه داده و سایر بنگاه‌های بزرگ را به دنبال خود به این مسیر راهنمایی کنند. کشف و استخراج فلزهای کمیاب و عناصر نادر معدنی، تولید باتری‌های خورشیدی، تولید خودروهای برقی، هوشمندسازی صنایع، تصفیه و بازچرخانی آب در صنایع، تولید فولاد سبز و مواردی از این قبیل، جزو مراحلی است که در گام بعدی صنعت فولاد کشور و خلق آینده بهتر باید مورد بررسی قرار گیرد.

منبع: روزگار معدن